Làng gốm cổ Kim Lan, xã Kim Đức, huyện Gia Lâm, Hà Nội không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm gốm sứ tinh xảo mang đậm hồn Việt mà còn níu chân du khách bởi những lễ hội truyền thống độc đáo, đậm đà bản sắc văn hóa. Đặc biệt, lễ hội diễn ra vào dịp đầu xuân năm mới luôn là điểm hẹn văn hóa đáng mong chờ.
Cội Nguồn Lịch Sử: Đình Kim Lan và Năm Vị Thành Hoàng Làng
Lịch sử hình thành và phát triển của làng gốm Kim Lan gắn liền với những vị thành hoàng làng được người dân tôn kính và thờ phụng tại đình làng. Đình Kim Lan là nơi linh thiêng, thờ 5 vị thành hoàng có công với làng xã. Sự kết hợp giữa các vị thần ngoại lai và bản địa trong tín ngưỡng thờ cúng Thành Hoàng làng Kim Lan thể hiện rõ nét sự giao thoa văn hóa và tinh thần dung hợp của người Việt. Cụ thể:
Cao Biền Vương:
Theo thần tích và một số nguồn sử liệu, Cao Biền là một vị tướng thời Đường (Trung Quốc) từng sang cai trị nước ta. Ngoài tài thao lược quân sự, ông còn được cho là người có kiến thức uyên bác về phong thủy, địa lý và có công truyền bá một số nghề thủ công, trong đó có nghề làm gốm.
Trạc Linh:
Thần tích ghi lại Trạc Linh là người Trung Quốc, có công truyền dạy kỹ thuật làm gốm cho dân làng Kim Lan.
Chử Việt:
Tương truyền Chử Việt là một người tài hoa, giỏi cả văn lẫn võ. Ông đã cùng Trạc Linh truyền dạy nghề gốm cho dân làng Kim Lan.
Trần Thị Khát:
Bà là người con gái của làng, có đức hạnh và tài năng hơn người. Bà được dân làng tôn kính và được các đời vua phong là Vĩnh Phúc Khát Hoà Phu nhân.
Nguyễn Thạch Việt: Ông là chồng của bà Trần Thị Khát, một người có công với dân với nước, được các đời vua phong là Đương cảnh Thành Hoàng Thạch Việt, phúc Linh Thánh.
Miếu Bản:
Nhân dân Kim Lan lập miếu Bản để thờ cúng hai vị thành hoàng bản thổ là ông Nguyễn Thạch Việt và bà Trần Thị Khát. Miếu Bản là nơi diễn ra các hoạt động tín ngưỡng quan trọng của làng, thể hiện lòng biết ơn và sự tôn kính của người dân đối với những người có công với làng xã.
Lịch Trình Lễ Hội Chi Tiết
Lễ hội làng gốm Kim Lan diễn ra trong 3 ngày chính, từ mùng 9 đến 11 tháng Giêng âm lịch.
Ngày Mùng 9 Tháng Giêng: Lễ Rước Nước (Lễ Cấp Thủy)
Mở đầu cho chuỗi hoạt động lễ hội là lễ rước nước, hay còn gọi là lễ cấp thủy, diễn ra vào ngày mùng 9 tháng Giêng âm lịch. Đây là một nghi lễ quan trọng, mang ý nghĩa cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no cho dân làng.
Đoàn rước nước với sự tham gia của đông đảo người dân, từ các cụ cao niên đến thanh niên trai tráng, cùng nhau di chuyển từ đình làng ra bờ sông Hồng để lấy nước về. Trong quá trình rước nước, đoàn rước sẽ đi qua các con ngõ, xóm trong làng, mang theo những màn múa rồng, múa lân sôi động và náo nhiệt.
Các đội tế nam, đại diện cho các thôn 01, thôn 02, thôn 03, thôn 04, thôn 05, cũng trang trọng tham gia vào đoàn rước, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu. Nước được lấy về sẽ được đổ vào các chum lớn đặt tại đình làng, sẵn sàng cho lễ tế vào ngày hôm sau.
Ngày Mùng 10 Tháng Giêng: Lễ Tế và Các Trò Chơi Dân Gian
Ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch là ngày chính hội. Vào buổi sáng, các đội tế nam từ các thôn tề tựu tại đình làng để thực hiện lễ tế, bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với các vị thần linh đã phù hộ cho dân làng. Lễ tế diễn ra trang trọng, uy nghiêm với các nghi thức truyền thống.
Buổi chiều cùng ngày, không khí lễ hội trở nên sôi động hơn bao giờ hết với các trò chơi dân gian truyền thống như bịt mắt bắt vịt, bịt mắt bắt lợn, bịt mắt đập niêu, đi dây thừng... thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Vào buổi tối ngày mùng 10 tháng Giêng, dân làng cùng nhau thưởng thức chương trình giao lưu văn nghệ đặc sắc, với những tiết mục ca múa nhạc truyền thống, những câu chuyện kể về lịch sử và văn hóa làng gốm. Đây là dịp để mọi người cùng nhau sum vầy, chia sẻ niềm vui và gắn kết tình làng nghĩa xóm.
Ngày 11 Tháng Giêng: Giải Bóng Chuyền Hơi
Ngày 11 tháng Giêng âm lịch, lễ hội tiếp tục với giải bóng chuyền hơi giữa các thôn trong làng. Những trận đấu kịch tính và hấp dẫn đã thu hút sự cổ vũ nhiệt tình của đông đảo khán giả.
Ý Nghĩa của Lễ Hội
Lễ hội làng gốm cổ Kim Lan không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ về cội nguồn, mà còn là cơ hội để quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Đồng thời, lễ hội cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển du lịch của địa phương, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan và khám phá.
Comments